yunancanın romanizasyonu ne demek?

Yunancanın romanizasyonu, genelde Yunan alfabesi ile yazılan Yunanca metinlerin, Latin alfabesi ile temsili veya bunu yapmayı sağlayan bir sistemdir. Yunancanın romanizasyonu için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Bu yöntemler, kaynak metnin Eski Yunanca mı Modern Yunanca mı olduğuna ve arzu edilen dönüştürmenin transkripsiyon mu transliterasyon mu olduğuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Bilimsel amaçlarda transkripsiyon değil transliterasyon gereklidir çünkü orijinal sözcüğün yazılışına dair bilginin korunması gerekir. Örneğin Yunanca’da hem "ο" hem "ω" harfleri Türkçe "o" okunur ama ikisi de "o" olarak çevrilirse orijinal yazılışa geri dönüşte hataya kapı açılmış olur, çünkü ikilemden kaynaklanan bir belirsizlik meydana gelmektedir. Transliterasyonda harf veya harf gruplarının çevirileri birebirdir, bilgi kaybı olmadan her iki yöne doğru çeviri yapılabilir. Transkripsiyon, orijinal dildeki telaffuzun kendisine aktarma yapılan dilde yazılı olarak ifade edilmesidir. Transkripsiyon ya ortografik transkripsiyon ya da fonetik transkripsiyon şeklinde yapılır. Fonetik transkripsiyonda, orijinal dildeki her ses farklı bir karakterle belirtilir. Ortografik transkripsiyonda, orijinal dildeki telaffuz, aktarma yapılan dildeki harfler kullanılarak yapılır, özel karakterler kullanılmaz. Bu yüzden fonetik transkripsiyonda ses kaybı ya da değişmesi meydana gelmez, ancak ortografik transkripsiyonda ses kaybı ya da ses değişikliği gerçekleşebilir.

Tablo

Bu tablo, Yunan alfabesinden Latin alfabesine geçiş için çeşitli transkripsiyon ve transliterasyon kuralları listelemektedir.

Yunanca	Eski	Modern
Klasik	Bilimsel	Beta code
Α, α	a	a
Β, β	b	b
Γ, γ	g	g
Δ, δ	d	d
Ε, ε	e	e
Ζ, ζ	z	z, (dz)
Η, η	e	ē
Θ, θ	th	th
Ι, ι	i	i
Κ, κ	c	k
Λ, λ	l	l
Μ, μ	m	m
Ν, ν	n	n
Ξ, ξ	x	x
Ο, ο	o	o
Π, π	p	p
Ρ, ρ	r, rh¹	r, (rh²)
Σ, σ/ς	s	s
Τ, τ	t	t
Υ, υ	y	y, (u)
Φ, φ	ph	ph
Χ, χ	ch	ch
Ψ, ψ	ps	ps
Ω, ω	o	ō

Sesli harf ikilileri³
Yunanca
Klasik
ιa
αι
αυ
ει
ευ
ηυ
οι
ου
υι

Sessiz harf ikilileri
Yunanca
Klasik
γγ
γξ
γκ
γχ
μπ
ντ

Değiştiriciler (yalnızca klasik Yunanca)
Yunanca
Klasik
῾
᾿
ͺ

Eskimiş harfler
Yunanca
Klasik
ϝ
ϛ
ͱ
ϻ
ϸ
ϟ
ϡ

Özel harf
Yunanca
Klasik
ȷ

Türkçe transliterasyonla ilgili ek kurallar:

Yunanca’da "κσ" harf çifti Türkçeye "k.s" olarak ("ks" olarak değil) çevrilecektir. "ξ" harfi ise "ks" olarak yazılacaktır. Her ikisinin de okunuşu (transkripsiyonu) "ks" şeklinde olsa da, eğer Yunanca orijinaline geri gidişi mümkün kılmak amaçlanıyorsa bu farklılık gözetilimelidir.
Eski metinlerde kullanılan (῾) işareti (spiritus asper) yerine 'h' harfi gelir. Bu işaret çağdaş yazımdan kalkmıştır.⁴

Türkçe transkripsiyonla ilgili ek kurallar:

kelime sonundaki ν harfi, sonraki kelime π, τ, χ ile başlıyorsa, (ikisi bir arada) /mb/, /nd/, /ng/ okunur.
kelime sonundaki ν harfi, sonraki kelime ξ, ψ ile başlıyorsa, (ikisi bir arada) /ngz/, /nbz/ okunur.
γ harfi, χ önünde /n/ okunur.
çift sessizler (σσ, χχ, v.b) tek sesli gibi okunur ve yazılırlar.

Diakritikler

Yunanca’nın geleneksel çok perdeli (politonik) yazımında Eski Yunanca’nın ses vurgulamasını temsil etmek için çeşitli farklı diaktirik işaretler ve kelime başında h 'nin varlığı veya yokluğu kullanılır. 1982'de modern Yunanca’da resmen tek perdeli (monotonik) yazıma geçildi. Geriye sadece iki diakritik kalmıştır, bunlar vurgu belirtmeye yarayan tiz aksan ve, ardışık iki sesli harfin birleştirilmemesini belirtmeye yarayan dieresistir. Tiz aksan ve dieresis hem BGN/PCGN hem de the UN/ELOT romanizasyon sistemlerinde korunmuştur. Bir istisna vardır: αυ, ευ ve ηυ sesli harf kombinasyonlarında aksan, ( v veya f'ye dönüşen) υ'dan bir evvelki sesliye kayar.